Gelijk loon voor mannen en vrouwen: de stand van zaken

In 2025 is het 50 jaar geleden dat de Wet gelijk loon voor mannen en vrouwen werd ingevoerd, de voorloper van de huidige Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen. Hoewel het idee dat mannen en vrouwen hetzelfde moeten verdienen voor hetzelfde werk al lange tijd in zowel nationale als internationale wetgeving is vastgelegd, blijft de loonkloof tussen mannen en vrouwen een hardnekkige uitdaging.

Volgens de meest recente gegevens van het CBS is het gemiddelde uurloon van vrouwen in het bedrijfsleven 16,4% lager dan dat van mannen. Na een correctie voor o.a. het soort werk, functie, opleiding en ervaring is het beloningsverschil alsnog 6,9%. Dit betekent dat vrouwen voor hetzelfde werk nog steeds aanzienlijk minder betaald krijgen dan hun mannelijke collega's. Dit verschil is deels te verklaren doordat vrouwen vaak in minder goed betaalde sectoren werken en vaker parttime werken. Daarnaast stromen vrouwen minder vaak door naar topfuncties. Deze factoren dragen bij aan de loonkloof.

Een gevolg van de loonkloof waar veel mensen geen rekening mee houden is de pensioenkloof. Gepensioneerde vrouwen krijgen gemiddeld 40% minder pensioen dan mannen, wat hun financiële zekerheid aanzienlijk beïnvloedt.

De Richtlijn Gelijke beloning van mannen en vrouwen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid door middel van beloningtransparantie en handhavingsmechanismen

Loontransparantie en het verbeteren van toegang tot informatie over beloning helpt bij het blootleggen van een eventuele loonkloof en zorgt ervoor dat werknemers en werkgevers bewuster worden van beloningsverschillen.

De Richtlijn Gelijke beloning van mannen en vrouwen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid door middel van beloningtransparantie en handhavingsmechanismen, die in 2023 door de EU is aangenomen, streeft naar het dichten van de loonkloof en een eerlijker beloningssysteem. Deze richtlijn moet uiterlijk in juni 2026 worden omgezet in nationale regelgeving. In de richtlijn zijn de volgende maatregelen vastgelegd over het verbeteren van transparantie en het verstevigen van handhaving tegen de loonkloof.

Toegang tot informatie

Op grond van de richtlijn moeten werkgevers werkzoekenden informeren over het beginsalaris of de beloningsschaal in de vacaturetekst dan wel voorafgaand aan het sollicitatiegesprek, en ze mogen niet vragen naar eerdere salarissen. De richtlijn geeft werknemers ook het recht op informatie over hoe het beloningsbeleid in elkaar zit en hoe beloningen zich ontwikkelen. Werknemers kunnen schriftelijk informatie opvragen over hun individuele beloningsniveau en de naar geslacht uitgesplitste gemiddelde beloningsniveaus voor categorieën van werknemers die gelijke of gelijkwaardige arbeid verrichten. Dit geeft werknemers belangrijke instrumenten in handen om te toetsen of zij gelijk worden beloond ten opzichte van hun (toekomstige) collega's.

Rapportageverplichting

Werkgevers moeten vanaf 2026 rapporteren over de loonkloof tussen mannen en vrouwen binnen hun organisatie. Dit betekent dat zij jaarlijks gegevens moeten verstrekken over de gemiddelde beloningsniveaus van mannen en vrouwen die gelijke of gelijkwaardige arbeid verrichten.

Toegang tot de rechter

Met de nieuwe richtlijn ligt wanneer sprake is van een vermoeden van ongelijke beloning de bewijslast bij de werkgever om aan te tonen dat de regels met betrekking tot gelijke beloning en loontransparantie niet zijn geschonden en kunnen sancties worden opgelegd bij overtredingen.

Medezeggenschap

De werknemersvertegenwoordiging, zoals in Nederland een ondernemingsraad, heeft op grond van de richtlijn een belangrijke taak in het waarborgen van gelijke beloning binnen organisaties. Hij heeft het recht om informatie te ontvangen over beloningsniveaus en de criteria voor beloning, die objectief en genderneutraal moeten zijn. Dit omvat ook het recht om namens werknemers informatie op te vragen over individuele en gemiddelde beloningsniveaus uitgesplitst naar geslacht. Als er een loonkloof van meer dan 5% wordt gerapporteerd tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers, dat niet gerechtvaardigd is, dan moeten zij samenwerken met de werkgever om een gezamenlijke beloningsevaluatie uit te voeren. Deze evaluatie heeft tot doel ongerechtvaardigde beloningsverschillen te identificeren en te verhelpen.

In maart 2025 wordt het conceptwetsvoorstel voor implementatie van de richtlijn verwacht en weten wij hoe in Nederland de Richtlijn gaat worden ingevoerd.

Workshop Gelijke Beloning & Loonkloofonderzoek

Op 3 april 2025 organiseert Houthoff een Workshop Gelijke Beloning en Loonkloofonderzoek. Deze workshop biedt werkgevers mogelijkheid om meer te leren over de nieuwe richtlijn en de stappen die zij kunnen nemen om gelijke beloning te bevorderen.

Er is nog een beperkt aantal plekken bij de Workshop. Indien u mogelijk wilt deelnemen, dan kunt u contact opnemen met Jet Stolk (Partner Arbeidsrecht), Anouk Boutens (Partner Arbeidsrecht) of één van de andere teamleden.