News Update Corporate M&A

24 juni 2022

Het adviesrapport van de door het vorige kabinet ingestelde Commissie ANBI’s (Algemeen Nut Beogende Instellingen) is op 21 juni 2022 door staatssecretaris Van Rij naar de Tweede Kamer gestuurd.

Aanleiding voor het onderzoek naar de ANBI-regeling zijn de zorgen die Tweede Kamerleden de afgelopen jaren hebben geuit over het gedrag van sommige ANBI’s dat conflicteert met gangbare maatschappelijke waarden en opvattingen. Voorbeelden van zulke conflicten zijn dat er organisaties zijn die bijeenkomsten organiseren met sprekers die mensenrechten niet respecteren, haat zaaien of tot geweld oproepen. Een ander voorbeeld is de mogelijkheid dat organisaties een radicaliserende invloed hebben of terrorisme financieren. Via fiscale voorzieningen - te weten: de giftenaftrek, de vrijstelling van erfbelasting, schenkbelasting en energiebelasting - ontvangen ANBI’s en hun begunstigers fiscale voordelen.

De commissie gaat in het rapport in op de mogelijkheden om te voorkomen dat organisaties die maatschappelijke waarden en opvattingen ondergraven profiteren van fiscale voordelen. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan, waarvan wij er hierna enkele noemen.

De commissie meent dat het toezicht op ANBI’s door de belastingdienst kan worden verbeterd door de registratie van ANBI’s te digitaliseren, de capaciteit van het ANBI-team bij de belastingdienst uit te breiden en naleving van de ANBI-voorwaarden af te dwingen. Het gaat hierbij in het bijzonder om de informatieplicht en publicatieplicht. De commissie beveelt aan om het algemeen nut-vereiste aan te scherpen door het stellen van een bestedingscriterium, inhoudende dat ANBI’s jaarlijks een bepaald minimum aan activiteiten moeten verrichten of een minimumbedrag voor het algemeen nut moeten besteden. Deze extra eis voorkomt dat instellingen en hun begunstigers van de ANBI-status profiteren zonder dat zij daadwerkelijk bijdragen aan het algemeen nut.

De commissie meent dat het opnemen in de ANBI-regeling van een toets of een ANBI de grondrechten respecteert onwerkbaar is, omdat dit vraagt om een complexe en gevoelige afweging op basis van alle relevante omstandigheden. Het uitvoeren daarvan is geen taak die past bij de belastingdienst, aldus de commissie. Door de bestaande publicatieplicht en de informatieplicht daadwerkelijk te handhaven ontstaat volgens de commissie meer transparantie en meer zicht op het gedrag van ANBI’s.

De commissie constateert dat het toezicht op fondsenwervende goede doelen-organisaties kan worden overgelaten aan het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Het toezicht op vermogensfondsen kan volgens de commissie worden overlaten aan Fondsen in Nederland (FIN), een branchevereniging waarbij veel filantropische fondsen zijn aangesloten. De dekkingsgraad van deze en andere vormen van zelfregulering zou volgens de commissie wel kunnen worden vergroot.

Tot slot stelt de commissie voor dat de informatie die ANBI’s moeten publiceren op hun eigen website ook gestructureerd op één centraal punt beschikbaar komt voor het publiek. Op die manier verkrijgen donateurs, vrijwilligers, sponsors, overheden en subsidieverstrekkers inzicht in ANBI’s. De belastingdienst heeft zelf een fiscale geheimhoudingsplicht, maar dit zou volgens de commissie bijvoorbeeld gerealiseerd kunnen worden via het reeds bestaande register van Erkende goede doelen-organisaties dat het CBF onderhoudt.

Wij zijn het eens met de commissie dat het toezicht door de belastingdienst op naleving van de ANBI-voorwaarden, waaronder de publicatie-eisen, kan worden verbeterd en mogelijk kan bijdragen aan het voorkomen van excessen. Wij menen wel dat het kostenaspect voor de betrokken ANBI's enigszins onderbelicht is gebleven. Zo brengt de informatievergaring en registratie in een register van het CBF onvermijdelijk extra kosten met zich die met name voor kleinere ANBI's een onevenredige belasting kunnen vormen.

Het kabinet gaat de conclusies en aanbevelingen van de commissie nader bestuderen en staatssecretaris Van Rij komt in het najaar met een inhoudelijke reactie op dit rapport.